Maashorst

Het is om meerdere redenen een spannende en daarmee ook zorgelijke tijd. In de wereld zien we oplopende spanning tussen en binnen landen, er is net een nieuw kabinet gestart en Uden staat aan de vooravond van gemeenteraadsverkiezingen.

Nu kan de raad weinig doen aan de wereldproblemen, maar met de komst van een nieuw kabinet hebben we wel alles te maken; dat heeft direct invloed op (de inwoners van) gemeenten. Alleen al de BTW-verhoging op boodschappen doet de aangekondigde ‘koopkrachstijging’ uit deze begroting meer dan teniet. En zo hebben we ook begrepen dat de loonkostensubsidie voor beschut werken gaat vervallen en mensen ónder het minimumloon aan het werk moeten. Heeft het college al een antwoord hierop? Gaan wij het in Uden goed vinden dat mensen gaan werken voor een inkomen gelijk aan de bijstand?
Een paar jaar geleden kwam de VVD-Leefbaar-fractie nog regelmatig met de frase dat de ‘warmte van een baan’ te verkiezen is boven de ‘kilte van een uitkering’. Zo te zien lijkt er nu helemaal geen warmte meer… Mensen met beperkingen staan definitief in de kou!
Dat brengt ons op een van de thema’s in deze beschouwingen: afnemende zekerheid voor steeds meer mensen. En vooral voor de groeiende groep mensen waarvoor het sprookje van de ‘zelfredzaamheid’ en de ‘eigen kracht’ niet opgaan. Steeds meer flexbanen of liever bungelbanen, steeds minder kans op een betaalbare huur- of koopwoning, steeds minder recht op gegarandeerde zorg. En in sommige delen van onze gemeente steeds meer
onveiligheid op allerlei gebied.
Dát zou in onze ogen het centrale thema van de voorliggende begroting moeten zijn en juist daar misen we de nodige ambitie. We willen dat echt iedereen erbij hoort en mee kan doen.
Ja, er is een indrukwekkende lijst gehonoreerde offertes (zoals gebruikelijk in de laatste begroting vóór verkiezingen) en ja, het is fijn dat het college voorstelt wat geld over te laten voor de nieuwe raad en het nieuwe college, maar wat de SP betreft moet er meer gebeuren voor armoedebestrijding en schuldhulp, moet er meer gebeuren voor betaalbare woningbouw, moet er meer gebeuren voor toegankelijke zorg voor jong en oud.
We zullen de discussie over de begroting daarop beoordelen.

Een betaalbaar huis voor iedereen
Consequent hebben we de laatste jaren gewezen op het grote tekort aan sociale en betaalbare woningbouw. We zien dat het met de oplopende huizenprijzen vooral voor starters steeds moeilijker wordt om te kopen, omdat er hoofdzakelijk gebouwd wordt voor het midden en hogere segment. Het aantal in 2017 opgeleverde betaalbare huurwoningen is onvoldoende de wachtlijsten weg te werken.
B&W stellen voor de starterslening weer in te voeren. Dat zullen we niet dwarsbomen, maar we zijn ervan overtuigd dat er veel betere manieren zijn om starters te helpen. Immers: de mogelijkheid om méér te lenen leidt bijna automatisch tot hogere huizenprijzen, zoals de hypotheekcrisis erg duidelijk heeft gemaakt.
Wij zien meer heil in prijsdrukkende oplossingen; bied starters bouwgrond aan tegen een scherp gereduceerd tarief onder strikte voorwaarden, of aan AREA zodat zij betaalbare starters(huur)woningen kunnen bouwen. Erfpacht behoort ook tot de mogelijkheden, evenals een gemeentelijke ‘premie-A-regeling’. Tot slot zijn er ook gemeentes die goedkoop zelf bouwen. We stellen daarom voor het budget voor de starterslening te halveren en met de andere helft andere maatregelen te nemen.
Een lagere grondprijs voor sociale woningbouw is óók nodig om snel veel betaalbare sociale huurhuizen te bouwen. Aantallen en tempo moet strak vastgelegd worden in de prestatieafspraken. Waarom is dat geen offerte?
Wat ons betreft krijgen de plannen van de Knarrenhof op de locatie
politiebureau/brandweerkazerne alle ruimte, eventueel in combinatie met starters. Het is de laatste kans om tegen het centrum aan iets dergelijks te maken en de behoefte aan meer woningen voor ouderen is overduidelijk. Uit door de SP gehouden buurtonderzoek komt ook duidelijk naar voren dat omwonenden ook een grote voorkeur hebben voor dit plan.
Overigens willen we niet alleen dáár, maar op veel meer plekken in Uden snel meer passende én betaalbare ouderenhuisvesting. Doorstroming komt dan op gang, en bestaande huurwoningen komen vrij voor de al jarenlang wachtende starters.

Jeugdzorg & WMO
We hebben vanaf 2014 doorlopend aandacht gevraagd voor de problemen in de Jeugdzorg en de nieuwe Wmo. Budgetten zijn te laag om kwalitatief goede zorg te bieden. En dat knelt vooral voor mensen die aangewezen zijn op specialistische zorg. Cliëntenstops, minder zorg, lange wachttijden, minder aandacht en soms zelfs te lage kwaliteit.
In de Wmo vormen eigen bijdragen vaak een (te) hoge drempel, waardoor zorgmijding ontstaat. In de vele discussies daarover kwam vaak het weerwoord dat inkomensafhankelijke eigen bijdragen een vorm van solidariteit zijn. In onze ogen is dat dan geperverteerde solidariteit, namelijk uitsluitend tussen zorgbehoeftigen. Echte solidariteit is die tussen jong en oud, ziek en gezond, arm en rijk.
Oplossingen die wij missen in de vorm van een offerte zijn:
- Verhoging van de tarieven
- Verhoging van de deskundigheid van wijk- en jeugdteams
- Verminderen of schrappen van eigen bijdragen in de Wmo
- Een snelle en daadkrachtige aanpak van de wachtlijsten in de jeugdzorg, zowel bij het BJG als bij de diverse zorgorganisaties.
Het college heeft een brief gekregen van de Stichting Letselschade en Gerechtigheid over de Deelname meerjaren Convenant WMO Regresrecht VNG/VvV per 1-1-2018.
De briefschrijvers adviseren met klem het convenant van de VNG niet te verlengen, omdat zowel gemeenten als verkeersslachtoffers hierdoor gedupeerd worden. Heeft het college al een standpunt bepaald over deze kwestie?

Veiligheid
Mensen willen in een veilige buurt wonen, willen dat hun kinderen in een veilige buurt opgroeien. Bij ons werk in de buurten horen we veel over verkeersonveiligheid. Hoge snelheden in woonwijken, bijvoorbeeld op Uden-Zuid of gevaar voor fietsers, zeker langs de geplande HOV-route: Hobostraat-Kornetstraat-Land van Ravensteinstraat. Vooral de mensen in de Hobostraat houden nu al hun hart vast, zeker wanneer de verkeerssituatie zoals deze daar is gecreëerd wordt doorgetrokken tot aan het centrum.
Nu staan er gelukkig de nodige offertes voor verkeersveiligheid in de begroting, maar we maken ons wel zorgen over het tijdig betrekken van ervaringsdeskundigheid van omwonenden. De planvorming rond de Kennedylaan-Loopkantstraat heeft o.i. laten zien dat het wat dat betreft anders moet. Kunnen we daarop rekenen, college?
Maar veiligheid is ook je veilig voelen in je woning. Uit de onlangs gepresenteerde politiecijfers kwam naar voren dat in bepaalde wijken (zoals de Bogerd) veel meer inbraken plaatsvinden dan in andere (zoals Hoeven). Deze veiligheid kun je vergroten door de saamhorigheid in een buurt te verstreken én door beter hang- en sluitwerk. Waar zit hier de ambitie van het college, in samenwerking met AREA (prestatieafspraken) en Ons
Welzijn (opbouwwerk)?
Onlangs heeft de burgemeester een brief verstuurd naar alle inwoners met als doel alert te zijn. Hoeveel reacties heeft dat opgeleverd? Wordt er snel en adequaat gereageerd op signalen?

Werk en bestaanszekerheid
Werk moet lonen. De nieuwe regering wil dat de loonkostensubsidie voor beschut werken gaat vervallen en dat deze mensen ónder het minimumloon aan het werk moeten. Uden mag dat niet accepteren. Kunnen we van B&W nog protest verwachten richting Den Haag?
En: wat gaan B&W doen om ervoor te zorgen dat óók mensen met beschut werk gewoon een eerlijk loon hebben en er ook in die zin echt bij horen?
De groeiende groep werkende armen, waaronder veel ZZP-ers, verdient veel meer aandacht. Natuurlijk gaat de gemeente niet over het loon van zijn inwoners, maar hoe wil het college deze armoede aanpakken?
Heeft de gemeente Uden bij aanbesteding van werkzaamheden ook iets afgesproken over een eerlijk loon? Is de meest duurzame school in Zoggel gebouwd met mensen die allen het cao-loon of meer ontvingen? Gaat de nieuwe ‘rooie school’ straks gebouwd worden door mensen die het cao-loon verdienen? De gemeente kan mensen niet meer betalen maar kan wel sturen op goede arbeidsvoorwaarden. En kan de gemeente ook zelf iets doen door
bijvoorbeeld voor kleinere klussen lokale ZZP-ers in te huren? Of door bepaalde zaken lokaal in te kopen?
Meer voor armoedebeleid en schuldenbestrijding Er prijkt een mooi ogende offerte over armoedebeleid in de ontwerpbegroting, gebaseerd op het goed geschreven beleidsstuk dat we eerder dit jaar behandelden in de raad.
Toch moeten we vaststellen dat de offerte vooral over het volume en de nieuwe Klijnsmagelden voor jeugd gaat en dat er weinig echt nieuw beleid is. Zo gaat het activiteitenfonds niet omhoog en worden tekorten op de bijzondere bijstand en de inkomenstoeslagen aangevuld, zonder dat er sprake is van verruiming (bijvoorbeeld naar 130%).
We weten (o.a. door het NIBUD) dat mensen met een uitkering al jaren structureel tekortkomen en we weten wat dit voor gevolgen heeft. Uitsluiting van steeds meer mensen is aan de orde.
De SP heeft ingestemd met het armoedebeleid in de verwachting dat er echt sprake zou zijn van een forse verruiming. Nu dat niet zo, missen we een aanvullende offerte om die verruiming daadwerkelijk in te zetten.
De bestrijding van schulden (zwel preventief als curatief) moet veel meer aandacht krijgen; de snelheid moet omhoog.

Wijkgebouwen & wijken
Wijkgebouwen kunnen enorm belangrijk zijn voor de leefbaarheid, saamhorigheid en veiligheid in wijken. De sociale rol van die gebouwen moet daarom veel meer voorop staan dan nu het geval is. Dat begint met wijkgebouwen niet langer te zien als ‘vastgoed’.
Het tarievenbeleid moet o.i. grondig herzien worden door het invoeren van een nultarief voor wijkgebonden activiteiten en clubs. Waarom is daar geen offerte voor? Ook voor nietwijkgebonden verenigingen dienen wijkgebouwen betaalbaar te zijn en te blijven. Tot slot heeft de ervaring inmiddels ook geleerd dat de gemeente als eigenaar (dat is goed!) niet van bovenaf allerlei regels moet stellen (dat is niet goed), maar veel meer moet overlaten
aan de gebruikers. Wijkgebouwen bestaan niet alleen vóór bewoners, maar als het goed is ook ‘door’ en ‘van’.
De raad heeft de laatste jaren veel geïnvesteerd in nieuwe vormen van democratie (UdT, G1000 etc). Dat heeft veel opgeleverd, maar de volgende grote stap laat op zich wachten:
geef wijkbewoners meer zeggenschap over hun wijk, buurt of straat, zeker als het gaat om herinrichting, verkeersveiligheid of speelgelegenheid. Dat lukt niet met abstracte discussiebijeenkomsten in gemeentehuis of bibliotheek, maar door het betrekken van mensen waar ze zijn: in hun straat, buurt of wijk. Benut de ervaringskennis van de buurt!
Het college heeft daarmee de nodige ervaring opgedaan, zoals bij Moleneind; het is nu tijd dat de raad dit ook gaat doen.
Het buitengebied is een bijzondere ‘wijk’. Maar in tegenstelling tot andere wijken is een snelle internetverbinding daar niet vanzelfsprekend. De SP is het eens met de analyse van de inspreker op 26 oktober: door niet slim onderhandelen is en deel van de woningen niet aangesloten op glasvezel. Hier is sprake van marktfalen. Goed en snel internet is – in tegenstelling tot 10-15 jaar geleden – absoluut geen luxe meer, maar kan gezien worden
als een onmisbare nutsvoorziening. We missen dus een offerte om ook de laatste woningen aan te sluiten op glasvezel, waarbij we uitgaan van een redelijke bijdrage van bewoners.

Duurzaamheid
Er is een offerte voor een ‘agenda duurzaamheid’ en we lezen ook verschillende voornemens en plannen. Ook doet AREA een flinke duit in het zakje met zonnepanelen op huurhuizen. Toch missen we nog zaken, zeker als Uden koploper wil zijn:
- Kunnen er meer zonneparken komen? Bijvoorbeeld op de voormalige vuilstort of andere braakliggende gronden?
- Is al duidelijk hoe burgers kunnen meedoen/profiteren van het geplande zonnepark op Hoogveld? Moet de gemeente niet veel nadrukkelijker zelf de regie nemen en het juist niet overlaten aan de markt bij volgende projecten?
- Welke maatregelen komen er om bij meer huizen de regenwaterafvoer af te
koppelen?
- Welke extra aandacht is er voor de relatie landbouw-gezondheid die in het land terecht steeds meer belangstelling krijgt?

Centrum
Bestaanszekerheid is zeker ook een belangrijk punt voor veel centrumondernemers. Mede daarom vinden we het al jaren durende conflict over centrummanagement, promotie en ‘citymarketing’ fnuikend. Behalve dat het veel onnodig geld kost, voelen veel centrumondernemers zich niet gesteund, maar in de steek gelaten. Wanneer komt daar nu een eind aan? Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, wanneer lopen we weer naar
elkaar toe? Pas een einde aan de ruzie kan ervoor zorgen dat er weer gezamenlijk wordt gewerkt aan bijvoorbeeld het bestrijden van de leegstand.
In de offertes voor het GVVP zijn maatregelen opgenomen voor het verbeteren van de toegankelijkheid van het centrum. De vraag is of die voldoende zijn, in ieder geval in de ogen van het platform ‘Drempels Weg Uden’. We lezen dat er iets is ingesproken op de voicemail. Is er naderhand nog contact geweest? Heet DWU ingestemd met de plannen?

Voorstellen burgers
Voor het tweede jaar kregen inwoners de kans voorstellen in te dienen voor de begroting. Deze keer kwamen er veel voorstellen door met een ‘groen’ label. Afgaande op de inspraakavond van 26-10 hebben we echter de indruk dat er vele tinten groen bestaan… Kunnen we daar meer duidelijkheid over krijgen, zodat beide kanten het erover eens zijn dat het groene label terecht is gegeven en ‘groen’ eenduidig betekent dat de offerte (inclusief een budget) gehonoreerd wordt. Daarnaast weten we dat in minstens één geval een voorstel (over wijkgebouwen) helemaal niet doorgekomen is omdat er een
‘schijf’ zat tussen de inwoner en de gemeente. Dat willen we voorkomen. Heeft het college hier al over nagedacht?
Tot slot denken we dat heel veel inwoners niet in staat zijn met  welomschreven voorstellen te komen voor de begroting, terwijl ze wél zien dat er iets in hun omgeving of voor de hele gemeenschap nodig is. Daarover willen we voor volgend jaar goede afspraken maken. Hoe komen we in contact met die mensen en hun voorstellen?

Fusie Landerd-Uden
Op afgelegen plekken, buiten het zicht van bevolking en pers hebben we in 2017 achteraf bezien een aantal nutteloze avonden gehad. Met één pennenstreek in de vorm van een motie deed de Landerdse raad alle inspanningen teniet. En ja, er ligt weer een nieuwe poging in het verschiet, maar de vraag is wat we daar allemaal mee opschieten.
Aan een eventuele fusie stelt de SP-fractie drie heldere voorwaarden:  (1) Landerd moet zonder poespas gewoon vragen om samengaan met Uden, (2) (de bewoners van) beide gemeenten moeten er aantoonbaar concreet op vooruit gaan en (3) de bevolking mag en moet het laatste woord hebben. Over de vorm van die raapleging kunnen we discussiëren.

Tot slot
Juist omdat er nu financiële ruimte is en we tegelijkertijd zien dat de
bestaanszekerheid voor veel mensen in het geding is, had de begroting er wat ons betreft veel anders uit moeten zien. In de hoofdstukken hierboven hebben we duidelijk gemaakt wat we missen. In de discussie over de begroting zullen we daarover ook voorstellen indienen.